چند هفته پس از سفر رئیس‌جمهور امریكا به عربستان برای تنگ كردن حلقه امنیتی ایران، پادشاه عربستان با بركناری محمد‌بن‌نایف، پسرش محمدبنسلمان را به ولیعهدی انتخاب كرد.
روح‌الله صالحی
چند هفته پس از سفر رئیس‌جمهور امریكا به عربستان برای تنگ كردن حلقه امنیتی ایران، پادشاه عربستان با بركناری محمد‌بن‌نایف، پسرش محمدبنسلمان را به ولیعهدی انتخاب كرد. ولیعهد جدید سیاست تهاجمی‌تری علیه ایران دارد و پیشتر مدعی شده بود باید درگیری‌ها را به داخل ایران انتقال داد.
سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی در سومین تغییرات سیاسی در كابینه این كشور، روز چهارشنبه در فرمانی محمد بن نایف را از ولیعهدی كنار گذاشت و پسرش محمد بن‌سلمان را كه جانشین ولیعهد و وزیر دفاع این كشور بود جایگزین وی كرد. به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان (واس)، بر اساس فرمان سلمان، محمد بن نایف علاوه بر ولایتعهدی، از مناصب دیگرش مانند وزارت كشور و معاونت ریاست شورای وزیران نیز بركنار شد. در خبر خبرگزاری عربستان آمده است كه سلمان بند (ب) ماده پنجم (قانون اصلی حكومت) را تغییر داده و تصریح كرده كه حكومت در پسران عبدالعزیز بن عبدالرحمن الفیصل آل‌سعود شاه مؤسس و پسران پسرانش باقی خواهد ماند... و شاهی و ولایتعهدی فقط در یك خانواده از ذریه شاه بنیانگذار باقی نمی‌ماند. سلمان بن عبدالعزیز پس از صدور فرمان خود، از مسئولان مملكتی خواست تا بعد از نماز تراویح چهارشنبه شب، در مكه مكرمه با محمد بن‌سلمان ولیعهد جدید بیعت كنند. پسر پادشاه به جای بن نایف به عنوان معاون نخست‌وزیر تعیین شده است در حالی كه همچنان وزیر دفاع باقی می‌ماند. در رأی‌گیری هیئت بیعت، محمد بن‌سلمان از ۳۴ رأی با ۳۱ رأی به پست ولیعهدی رسیده است.
محمد بن نایف به رغم كنار گذاشته شدنش با محمد بن‌سلمان به عنوان ولیعهد در كاخ صفا در مكه بیعت و برای او آرزوی موفقیت كرد. پادشاه عربستان بند (ب) ماده پنج اساسنامه حكومتی این كشور را تعدیل كرده است. این اولین بار است كه قدرت از پدر به پسر به ارث می‌رسد. به گفته ناظران، به این ترتیب و در صورت واقع نشدن رخدادی غیرمنتظره در صحنه سیاسی عربستان، بن‌سلمان ولیعهد 31 ساله سعودی تنها یك گام با پادشاهی این كشور فاصله خواهد داشت؛ تحولی كه با توجه به رویكردهای شاهزاده جوان سعودی از عربستانی دیگرگون رونمایی خواهد كرد. در ادامه عزل و نصب‌های پادشاه، احمد بن محمد السالم به عنوان معاون وزیر كشور در سطح وزیر (در سطح ممتاز) تعیین شد و دكتر ناصر الداوود از پستش بركنار و به عنوان نماینده وزارت كشور در سطح وزیر تعیین شد. محمد مزوار، خبرنگار روزنامه ایندیپندنت در توئیتر خود گفته كه ولیعهد سابق به دستور ولیعهد جدید تحت اقامت اجباری قرار گرفته و این برای حفظ سلامت بن نایف است. او در توئیتی دیگر نوشت كه برادر محمد بن نایف یعنی سعود بن نایف امیر منطقه الشرقیه نیز در كاخ خود در (العزیزیه) در جنوب شهر (الخُبَر) در اقامت اجباری قرار گرفته است.
زمینه‌چینی برای پادشاهی بن‌سلمان
باتوجه به اینكه بن‌سلمان در دو سال گذشته قدرت بلامنازع عربستان و صحنه‌گردان اصلی تحولات این كشور بود، برخی منابع احتمال می‌دهند برکناری اخیر که به کودتای آرام تعبیر شده، مقدمه‌ای برای به تخت نشاندن ولیعهد جدید است. مجتهد، افشاگر معروف سعودی در توئیتر این اقدام سلمان را كودتا خواند و نوشت كه به زودی سلمان به نفع پسرش از قدرت كناره‌گیری خواهد كرد. نشریه فارین پالیسی هم روز چهارشنبه در گزارشی فاش كرد كه محمد بن‌سلمان به زودی شاه خواهد شد زیرا پدرش كه دچار زوال عقلی شده است، به زودی به سود او كناره‌گیری‌اش از قدرت را اعلام خواهد كرد.
بر اساس این گزارش، همه اقدامات پادشاه عربستان برای به قدرت رساندن پسرش از قبل طراحی شده بود اما این كار به تدریج و به آرامی صورت گرفت كه مخالفت‌های دربار سعودی را به همراه نداشته باشد چراكه محمدبنسلمان تجربه لازم برای اداره كشور را نداشته و طی این مدت شاه سعودی با اختیارات نامحدودی كه برای محمد بن‌سلمان در نظر گرفت و واگذاری پست‌های كلیدی به وی، او توانست از خود چهره‌ای مقتدر در عرصه داخلی و خارجی به نمایش بگذارد. به گفته ناظران، دومین عرف‌شكنی پادشاه عربستان در انتخاب ولیعهد اقدامی است كه سلطنت سعودی را در آستانه تحولی جدی قرار می‌دهد و چهره‌ای متفاوت با پادشاهی چند ده ساله آل‌سعود را بر این كشور حاكم خواهد ساخت. پادشاه سعودی از مدتی پیش زمینه‌های روی كار آمدن فرزندش بن‌سلمان در عربستان، پس از خود را فراهم آورده بود. صدور فرمان‌های متعدد عزل و نصب در پست‌ها و سمت‌های مهم دولتی و غیردولتی كه چندی پیش صورت گرفت، در واقع مقدمه‌ای برای نشاندن بن‌سلمان بر كرسی ولیعهدی بود.
بروس ریدل افسر سابق سیا كه مدیر مؤسسه بروكینگز در واشنگتن می‌گوید: (ملك سلمان با انتصاب پسر 31 ساله‌اش به ولیعهدی، راه را برای نسل جدید آل‌سعود جهت رسیدن به پادشاهی این قدرت نفتی كه با چالش‌های متعددی روبه‌رو است، باز كرد.) چند روز پیش نیز برخی منابع سعودی از حمایت برخی مقامات سعودی از ولایتعهدی بن‌سلمان خبر دادند. همزمان با اعلام ولیعهدی پسر شاه سعودی، كاربران شبكه‌های اجتماعی یك طومار امضا شده از سوی شاهزاده‌های سعودی را فاش كردند كه شش ماه پیش به ملك سلمان درباره عواقب اتخاذ چنین تصمیمی هشدار داده بودند. این دستور جدید پادشاه در حالی است كه او اخیراً در ادامه جنگ قدرت در این كشور اختیارات محمد بن نایف را كم كرده بود. بسیاری از ناظران سعودی معتقدند این اقدام شاه عربستان باعث افزایش تنش‌ها در خاندان سعودی میشود، چراكه محمد بن‌سلمان در داخل خانواده از مقبولیت لازم برخوردار نیست.
محمد بن‌سلمان از جمله شاهزادگان سعودی است كه بیش از هركس دیگری برای تصاحب كرسی پادشاهی پس از ملك سلمان تقلا كرده است. رفت و آمدهای متعدد وی به امریكا و دیدار با دولتمردان این كشور، ورود به ماجراجویی یمن و آغاز جنگ تمام‌عیار علیه مردم بی‌دفاع این كشور از جمله سلسله‌اقدامات سالهای اخیر شاهزاده سعودی محسوب میشود كه در مسیر رسیدن به آرزوی دیرینه‌اش یعنی به تن كردن ردای پادشاهی، انجام داده است. این اقدام درست چند هفته پس از سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریكا به عربستان سعودی انجام گرفت كه گفته می‌شد یكی از برنامه‌های ترامپ در آن سفر اعلام حمایت واشنگتن از پادشاهی محمدبنسلمان بوده است. همچنین ماه گذشته گزار‌ش‌هایی منتشر شد كه نشان می‌داد بن‌سلمان در سفر خود با واشنگتن در مارس گذشته مبلغ 65 میلیون دلار به دولت امریكا رشوه داده بود. احتمالاً امضای قرارداد 500 میلیارد دلاری با امریكا نیز برای محكم كردن پیمان حمایت واشنگتن از بن‌سلمان انجام شده است.
تشدید سیاست ضدایرانی
عربستان در دوران محمد بن‌سلمان و پدرش شاهد تغییر لحن قابل توجهی نسبت به ایران بود. ریاض كه تا پیش از این به داشتن سیاست‌های محافظه‌كارانه بر اساس حسن همجواری و برادری در قبال ایران و دیگر كشورهای منطقه شناخته می‌شد، پس از پادشاهی جدید سیاست و لحن خود را در قبال ایران به طور قابل توجهی تغییر داد و سیاست‌های تهاجمی را در پیش گرفت. عربستان كه در دوران پادشاهی سلمان، سیاست خارجی تهاجمی‌تر اتخاذ كرد، برای داشتن مناسبات مداوم و نزدیك با متحد امریكایی به ویژه پس از توافق هسته‌ای امریكا با ایران تردیدی به خود راه نمی‌دهد. بن‌سلمان یك ماه پیش در گفت‌وگویی مدعی شد: (باید درگیری‌ها را به داخل ایران بكشانیم.) سعودی‌ها روی كار آمدن ترامپ در امریكا را بهترین فرصت برای افزایش فشار به ایران می‌دانند و با امضای قراردادهای چند صد میلیاردی به دنبال جلب موافقت واشنگتن علیه ایران است و ائتلاف عربی- غربی نیز برای مقابله با ایران تشكیل شد. به نظر می‌رسد باتوجه به دشمنی‌های بن‌سلمان با ایران، سیاست عربستان در مقابل تهران تهاجمی‌تر خواهد شد.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/7223
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
